|
DENIZ GEZMIS (
DENIZ GEZMIS
(1947-1972)
1965'ten sonra
Türkiye'de gelisen gençlik hareketinin en önemli önderlerinden ve Türkiye Halk
Kurtulus Ordusu(THKO)'nun kurucu ve yöneticilerinden Deniz Gezmis, 24 Subat
1947'de Ankara'nin Ayas ilçesinde dogdu. Ögretmen bir ailenin çocugu olmasi
sebebiyle ilk ve ortaögrenimini çesitli kentlerde, liseyi Istanbul'da okudu.
1966'da Istanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesine giren Gezmis, henüz lise
ögrencisiyken sol düsünceyle tanisti ve kendini dönemin eylemleri içinde buldu.
1965'te Türkiye Isçi Partisi(TIP)'nin Üsküdar ilçesine üye oldu. Ilk kez 31
Agustos 1966'da Ankara'dan Istanbul'a yürüyen Çorum Belediyesi temizlik
isçilerinin Taksim Aniti'na çelenk koymalari sirasinda isçileri destekleyen ve
Türk-Is yöneticilerini protesto eden gösteri sirasinda gözaltina alindi.
Ardindan 19 Ocak 1967'de Türkiye Milli Talabe Federasyonu(TMTF) binasinin yedd-i
emine verilmesi sirasinda çikan olaylarda yakalandi ve bir gün sonra iki
arkadasiyla çikarildigi mahkeme tarafindan serbest birakildi. 22 Kasim 1967'de
ögrenci örgütlerinin düzenledigi Kibris Mitingi sirasinda Asik Ihsani ile
birlikte ABD bayragini yaktiklari gerekçesi ile gözaltina alinip daha sonra
serbest birakilan Deniz Gezmis, Hukuk Fakültesi'nde birlikte okudugu
arkadaslariyla birlikte 30 Ocak 1968'de Devrimci Hukuklular Örgütünü kurdu. 7
Mart 1968'de IÜ Fen Fakültesi konferans salonunda düzenlenen AIESEC genel kurul
toplantisinda konusma yapan Devlet Bakani Seyfi Öztürk'ü protesto ettigi için
tutuklandi. 2 Mayis'a kadar tutuklu kalan Gezmis, 30 Mayis'ta 6.Filo'yu protesto
ettigi için yargilandi ve beraat etti. Ögrenci eylemleri içinde etkinligi
giderek artan Deniz Gezmis, 12 Haziran 1968'de Istanbul Üniversitesi'nin isgal
edilmesinde önderlik etti. Isgal Konseyi adina IÜ Senatosu ile Baltalimani'nda
yapilan görüsmelere katilan ögrenci heyetinin içinde yer aldi; ögrenci
haklarinin elde edilip isgalin sona erdirilmesinde etkili oldu. Isgalden kisa
bir süre sonra Istanbula gelen 6.Filo'yu protesto eylemlerinde yer alan Gezmis,
30 Temmuz'da bu eylemlerden dolayi tutuklandi ve 20 Eylül'de serbest birakildi.
TIP içinde yogunlasarak, ayriliklara ve tartismalara yolaçan ideolojik
sorunlarda Milli Demokratik Devrim(MDD) görüsünü benimseyen Deniz Gezmis, bu
görüsün özellikle devrimci ögrenciler arasinda yayilmasinda etkili oldu. Ekim
1968'de eylemlerde birlikte oldugu Cihan Alptekin, Mustafa Ilker Gürkan, Mustafa
Lütfi Kiyici, Cevat Ercisli, M.Mehdi Bespinar, Selahattin Okur, Saim Kurul ve
Ömer Erim Süerkan'la birlikte Devrimci Ögrenci Birligi(DÖB)'ni kurdu. 1 Kasim
1968'de TMGT, AÜTB, ODTÜÖB ve DÖB'ün baslattigi Samsun'dan Ankara'ya Mustafa
Kemal Yürüyüsü'nü düzenledi. Ardindan 28 Kasim 1968'de ABD büyükelçisi Kommer'in
gelisi sirasinda Yesilköy Havaalani'nda düzenlenen protesto gösterileri
nedeniyle tutuklandi ve bir süre sonra serbest birakildi. Istanbul
Üniversitesi'nde sagci güçlerin 16 Mart'ta girismis oldugu hareketlere ögrenci
kitlesiyle birlikte karsi koyan Gezmis , bu eylemi gerekçe gösterilerek 19
Mart'ta yeniden tutuklanarak 3 Nisan'a kadar hapis yatti. Ardindan 31 Mayis
1969'da IÜ Hukuk Fakültesi ögrencilerinin, reform tasarisinin gerçeklesmemesini
protesto için giristikleri isgale önderlik etti. Üniversitenin kapatilip, polise
teslim edilmesi nedeniyle çikan çatismalarda yaralandi. Hakkinda giyabi
tutuklama karari olmasina ragmen hastaneden kaçan Gezmis, Haziran'in sonunda
Filistin'e gitti. Filistin'e gitmeden önce 23 Haziran 1969'da TMGT'nin topladigi
1. Devrimci Milliyetçi Gençlik Kurultayi'na kendisi gibi haklarinda tutuklama
karari olan FKF Genel Baskani Yusuf Küpeli ile birlikte bir mücadele programi
gönderdi. Eylül'e kadar Filistin'de gerilla kamplarinda kalan Deniz Gezmis,1
Eylül 1969'da, 10 Haziran'da "üniversiteyi isgal" ettigi gerekçesiyle Hukuk
Fakültesi'nden ihraç edildi. Hakkinda tutuklama kararinin oldugu bu dönemde
gazeticilere gizlendigi yerden demeçler verdi. 23 Eylül 1969'da Hukuk
Fakültesi'nde oldugu sirada haber verilen polislerin de fakülteye gelmesi
üzerine teslim olan Gezmis, 25 Kasim'da serbest birakildi. Ancak Yildiz Devlet
ve Mühendislik Akademisi'nde Battal Mehetoglu'nun sagcilar tarafindan
öldürülmesinden sonra okulda yapilan aramada, ele geçirilen dürbünlü bir tüfegin
Gezmis'e ait oldugu öne sürülerek hakkinda yeniden tutuklama karari alindi. 20
Aralik 1969'da yakalanan Gezmis, kendisiyle birlikte tutuklanan Cihan
Alptekin'le birlikte 18 Eylül 1970'e kadar tutuklu kaldi. Bundan sonra ögrenci
eylemlerinden uzaklasarak, mücadelesini degisik alanlarda sürdürmeyi planladi.
Sinan Cemgil ve Hüseyin Inan'la birlikte THKO'yu kurdu. 11 Ocak 1971'de THKO
adina Ankara Is Bankasi Emek Subesi'nin soygununu gerçeklestirenler arasinda
yeraldi. 4 Mart 1971'de dört ABD'li erin Balgat'taki Tuslog Tesisleri'nden
kaçirilmasi eyleminde de bulunan Gezmis, erlerin serbest birakilmasindan sonra
Sivas'in Sarkisla ilçesinin Gemerek nahiyesinde Yusuf Aslan'la birlikte
yakalandi. 16 Temmuz 1971'de baslayan THKO-1 Davasi'nda TCK'nin 146. maddesini
ihlal ettigi gerekçesiyle, 9 Ekim 1971'de idam cezasina çarptirildi. 6 Mayis
1972'de idam edildi.
DENIZ GEZMIS'IN SON MEKTUBU VE INFAZI Deniz Gezmis:Infaz savcisi Topal Sami'ye seslendi Deniz: -Ellerimi çözün,dedi.Babama mektup yazmak istiyorum… Subay ve sivil görevliler bakistilar.Infaz savcisi Sami Ugur, -Sen söyle Deniz,dedi.Yazarlar… Ellerini çözmediler.Ellerini çözerlerse onlarca muhafizi,subay kalabaligini yarip kaçabileceginden mi korktular bilinmez…Bir daktilo getirildi. Deniz daragacina bakarak,düsünüp,sözcüklerini tektek seçerek mektubu yazdirmaya basladi
" Baba, Mektup elinize geçmis oldugu zaman,aranizdan ayrilmis bulunuyorum.Ben ne kadar üzülmeyin desem,yine de üzüleceginizi biliyorum. Fakat bu durumu metanetle karsilamani istiyorum.Insanlar dogar,büyür, yasar ve ölürler…Önemli olan çok yasamak degil,yasadigi süre içinde ,fazla seyler yapabilmektir. Bu nedenle ben,erken gitmeyi normal karsiliyorum.Ve kaldi ki,benden önce giden arkadaslarim,hiçbir zaman ölüm karsisinda tereddüt etmemislerdir.Benim de etmeyecegimden süphen olmasin. Oglun,ölüm karsisinda aciz ve çaresiz kalmis degildir.Bu yola bilerek girdi.Sonunun da bu olacagini biliyordu.Seninle düsüncelerimiz ayri ama,beni anlayacagini tahmin ediyorum.Sadece senin degil,(…)anlayacagina inaniyorum. Cenaze için avukatlara gerekli talimati verdim.Ayrica savciya da bildirecegim.Ankara'da 1969'da ölen arkadasim Taylan Özgür'ün yanina gömülmek istiyorum.Onun için cenazemi Istanbul'a götürmeye kalkma. Annemi teselli etmek sana düsüyor.Kitaplarimi küçük kardesime birakiyorum.Kendisine özellikle tembih et.Onun bilim adami olmasini istiyorum.Bilimle ugrassin ve unutmasin ki,bilimle ugrasmak da bir yerde insanliga hizmettir. Son anda yaptiklarimdan en ufak pismanlik duymadigimi belirtir seni,annemi ve kardesimi devrimciligimin olanca atesiyle kucaklarim… Oglun Deniz Gezmis "
Masanin basinda bekleyen cellat tirmandi.Ilmigi kavradi.Iki eliyle çekti.Genisletti.Deniz'in incecik boynuna geçirdi… 6 Mayis 1972'yi gösteriyordu takvimler.Saat 01.25… Iste o anda Denzi'in gür sesiyle çinladi ortalik.Deniz,düzene bas kaldiran üniversite gençliginin simgesiydi.Karizmatik,ögrenci gençliginin lideri olarak,simdiye dek nice forumda,toplanti ve miting de konusmustu… Nice kez,gür sesiyle ögrenim gençligini çoskuya kaptirarak sel gibi sürüklemisti.Ses ayni sesti.Ayni çosku…Miting alaniydi sanki. YASASIN TAM BAGIMSIZ TÜRKIYE,YASASIN TÜRK VE KÜRT HALKLARI,YASASIN ISÇILER,KÖYLÜLER.YASASIN MARKSIZM VE LENINIZMIN YÜCE IDEOLOJISI. KAHROLSUN EMPERYALIZM. (Bu sözlerden sonra ali elverdi daha fazla dayanamadi ve cellata ipi çek emri verdi)
|
|
